prof. dr hab. Anna Wypych–Gawrońska

prof. dr hab. Anna Wypych-Gawrońska

Stanowisko: profesor

Pokój 418

e-mail: a.wypych-gawronska@ujd.edu.pl

ORCID 0000-0003-0956-1624

Biogram

Prof. dr hab. Anna Wypych-Gawrońska reprezentuje dyscyplinę literaturoznawstwo, zajmuje się historią dramatu i teatru (w tym librettem operowym i teatrem muzycznym). Posiada również wykształcenie muzyczne. Autorka monografii poświęconych lwowskiemu teatrowi operowemu i operetkowemu w latach 1872-1918 (za tę monografię otrzymała nagrodę „Książka roku 1999” przyznaną przez Polską Sekcję Krytyków Międzynarodowego Instytutu Teatralnego), warszawskiemu teatrowi operowemu w latach 1832-1880, warszawskiemu teatrowi operowemu i operetkowemu w latach 1880-1915, adaptacjom dramatyczno-muzycznym utworów literackich w Polsce do 1918 roku oraz muzyce w polskim teatrze dramatycznym do 1918 roku. Autorka licznych artykułów w czasopismach i publikacjach zbiorowych. Kierowała trzema projektami badawczymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Narodowego Centrum Nauki z tego zakresu. Jest redaktorką i współredaktorką licznych publikacji wieloautorskich, w tym poświęconych kulturze oraz literaturze Częstochowy i regionu, współorganizowała konferencje dotyczące historii literatury i kultury, w tym t.j.: Fredro żywy wspólnie z Instytutem Teatralnym w Warszawie oraz Iwo Gall – redutowiec, artysta teatru we współpracy z Teatrem im. Adama Mickiewicza w Częstochowie. Była przewodniczącą Rady Artystycznej tego Teatru. Od 1996 r. związana z Uczelnią w Częstochowie. W kadencjach 2016-2020 oraz 2020-2024 pełniła funkcję rektora Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. W 2021 otrzymała doktorat honoris causa Wołyńskiego Uniwersytetu Narodowego im. Łesi Ukrainki w Łucku.

Zainteresowania badawcze

• Dramat i libretto operowe
• Teatr dramatyczny i teatr muzyczny
• Literatura i kultura teatralna Częstochowy i regionu

Wykształcenie

• 1995, stopień doktora w dyscyplinie literaturoznawstwo, Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
• 2007, stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie literaturoznawstwo, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
• 2018, tytuł naukowy profesora w dziedzinie nauk humanistycznych

Publikacje (wybór)

Monografie, artykuły w czasopismach i rozdziały w monografiach:

1. Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872-1918, Kraków 1999, s. 407.
2. Warszawski teatr operowy w latach 1832 – 1880, Częstochowa 2005, s. 304.
3. Literatura w operze. Adaptacje dramatyczno – muzyczne utworów literackich w Polsce do 1918 roku, Częstochowa 2005, s. 284.
4. Warszawski teatr operowy i operetkowy w latach 1880-1915, Częstochowa 2011.
5. Muzyka w polskim teatrze dramatycznym do 1918 roku, Pobratyn A. - aneksy, Częstochowa 2015, cz. 1 s. 352.
6. Muzyczno-dramatyczne adaptacje utworów Adama Mickiewicza w teatrze lwowskim do 1918 roku, „Pamiętnik Teatralny” 1999, z. 1, s.5-53.
7. Muzyczno-dramatyczne adaptacje dzieł Słowackiego na scenach polskich do 1918 roku, „Pamiętnik Teatralny” 2003, z.1-2, s.124-165.
8. Wyspiański a teatr muzyczny, „Pamiętnik Teatralny” 2007, z. 3-4, s. 45-101.
9. Syndrom końca wieku w librettach oper polskich przełomu XIX i XX wieku na przykładzie operowych adaptacji utworów romantycznych, „Muzyka” 2009, nr 3-4, s. 119-133.
10. Libretto operowe w poglądach polskich kompozytorów, librecistów i teoretyków XIX wieku, [w:] „Natchnienia poety i muzyka żenić się z sobą powinny…”. Szkice i studia o libretcie, pod red. E. Nowickiej i A. Borkowskiej-Rychlewskiej, Poznań 2013, s. 15-32.
11. "Stara baśń" Władysława Żeleńskiego i Aleksandra Bandrowskiego. Między Słowiańszczyzną a wagneryzmem, [w:] Operowy kontrapunkt, red. B. Judkowiak, K. Lisiecka, Poznań 2014, s. 55-69.
12. Kroniki opery, [w:] Tadeusz Pawlikowski, Recenzje i kroniki opery, oprac. Michalik J., Wanicka A.,Wypych-Gawrońska A., Kraków 2015,s.123-137.
13. Libretto polskie w okresie przemian muzycznych i teatralnych na początku XX wieku – od koncepcji do realizacji, [w:] Miraże identyfikacji. Libretto w operze XX i XXI wieku, pod red. Aliny Borkowskiej-Rychlewskiej i Elżbiety Nowickiej, Poznań 2015, s. 23-35.
14. Literatura i literaci w życiu i twórczości Stanisława Moniuszki, "Edukacja Muzyczna” 2019, nr 14, s. 77-126.
15. Dramaty i adaptacje dramatyczne utworów prozatorskich Zofii Kossak - recepcja teatralna, [w:] Zofia Kossak. Bezcenne dziedzictwo, pod red. E. Hurnik, A. Wypych-Gawrońskiej, E. Dziewońskiej-Chudy, przy współudziale A. Warzochy, Częstochowa 2020, s. 189-200.

Członkini:

• Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych
• Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, Oddział w Częstochowie