dr hab. Violetta Jaros, prof. UJD

imię i nazwisko: Violetta Jaros

stopień / tytuł naukowy: dr hab.

stanowisko: profesor uczelni

Dydaktyka / Prowadzone zajęcia:

ewolucja stylów i języka, ewolucja systemu gramatycznego, historia języka, analiza lingwistyczna tekstu, seminarium licencjackie/magisterskie, kultura wizualna a kształtowanie wizerunku, teoria komunikacji językowej, reklama internetowa, język promocji i reklamy, werbalne strategie kształtowania wizerunku, retoryka dziennikarska, proseminarium (studia trzeciego stopnia), socjolingwistyka (studia trzeciego stopnia), seminarium otwarte (studia trzeciego stopnia), psycho- i neurolingwistyka (logopedia – studia podyplomowe), funkcjonalna gramatyka języka polskiego (logopedia – studia podyplomowe).

Obszar prac badawczych:

Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół kilku zagadnień. Podstawowym obszarem badawczym jest onomastyka, zwłaszcza takie kategorie współczesnych nazw własnych, jak antroponimy (imiona, nazwiska i przezwiska: sposoby wartościowania w antroponimii, pragmatyczne aspekty przezwisk ludowych, etymologia nazwisk, repertuar i frekwencja imion nadawanych współcześnie młodym Polakom na początku XXI wieku, moda a tradycja imiennicza, wpływ czynników ekstralingwalnych na przeobrażenia lokalnych mikrosystemów antroponimicznych), chrematonimy (nazwy firm i produktów, funkcje nazw własnych w marketingu, typy motywacyjne chrematonimów, mechanizmy ekonomizacji, techniki nominacyjne), urbanonimy (nazwy ulic), poddane oglądowi z różnych perspektyw badawczych - motywacji nazw, ich konotacji, budowie językowej, relacji nomen proprium - denotat. Równolegle zajmuje się badaniem idiostylu Joachima Lelewela, wybitnego XIX-wiecznego historyka (m.in. osobliwościami słowotwórczymi, fleksją, właściwościami leksykalnymi, wyznacznikami spójności tekstu). Od kilku lat przygląda się językowi kierowców komunikujących się za pomocą CB-radia, co zaowocowało kilkunastoma publikacjami dotyczącymi różnych aspektów tego kształtującego się socjolektu (m.in. właściwościami leksykalnymi, systemem wartości i sposobami wartościowania, źródłami leksyki CB-radiowej, rytualizacją komunikacji „społeczności drogowej", grzecznością i niegrzecznością na drodze, funkcją formacji deminutywnych i hipokorystycznych, stosunkiem socjolektu do dawnej gwary szoferskiej, sposobami powiększania zasobów leksykalnych, autostereotypem grupy, mechanizmami ekonomii językowej). Jej dorobek naukowy obejmuje 3 monografie, ponad 70 rozdziałów w monografiach, ponad 30 artykułów w czasopismach, 3 redakcje naukowe, czynny udział w ponad 80 konferencjach krajowych i zagranicznych.

Wybrane publikacje:

monografie:

Współczesne nazwiska mieszkańców gminy Mykanów, Częstochowa 2009, ss. 289.
Przezwiska ludowe mieszkańców dawnego powiatu częstochowskiego, Częstochowa 2012, ss. 223.
Studia nad językiem i stylem pism naukowych Joachima Lelewela, Częstochowa 2015, ss. 784.

rozdziały w monografiach (wybór):

Nazwiska polskie motywowane przez nazwy drzew i krzewów iglastych, [w:] Las w kulturze polskiej VI, pod red. W. Łysiaka, Poznań 2009, s. 35-46.
Wartościowanie imion w funkcji chrematonimów na przykładzie nazw produktów tekstylnych, [w:] Język, biznes, media, pod red. A. Rypel, D. Jastrzębskiej-Golonki i G. Sawickiej, Bydgoszcz 2009, s. 85-94.
Niektóre osobliwości leksykalne w języku Joachima Lelewela, [w:] Wokół słów i znaczeń III. Z zagadnień leksykalno-semantycznych, pod red. B. Milewskiej i S. Rzedzieckiej, Gdańsk 2009, s. 391-400.
Nazewnictwo w „Ludziach stamtąd” Marii Dąbrowskiej, [w:] Czytanie Dwudziestolecia II, pod red. E. Hurnikowej i E. Wróbel, Częstochowa 2009, s. 191-205.
Leksykalne właściwości języka pism naukowych Joachima Lelewela, [w:] Język i styl twórcy. W kręgu badań współczesnej humanistyki, pod red. K. Maćkowiaka, C. Piątkowskiego, przy współpracy J. Gorzelanej, Zielona Góra 2009, s. 141-150.

artykuły w czasopismach (wybór):

Źródła leksyki socjolektu użytkowników CB-radia, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, t. LIX, Łódź 2013, s. 61-77.
Współczesne nazwy polskich winnic, „Onomastica” LIX, 2015, s. 307-324; 19.
Językowy obraz wspólnoty komunikatywnej posługującej się socjolektem CB-radiowym, „Socjolingwistyka” 29, 2015, s. 191-205.
Gwara w powieściach Ryszarda Wytrycha Orły na śniegu i Czwarty grzech, „Socjolingwistyka” 30, 2016, s. 115-131.
Nazwy maskujące w emigracyjnych listach Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych, „Język Polski”, 2017, z. 3, s. 76-86.
Właściwości fonetyczne i fleksyjne języka familijnego Joachima Lelewela (na podstawie listów do najbliższych), „Socjolingwistyka” XXXIII, 2019, s. 255-268.
Charakterystyka języka familijnego Joachima Lelewela dotyczącego społecznej przestrzeni rodziny (na podstawie listów do najbliższych), „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 54, 2019, s. 1-21.
„Lustereczko dla ciebie, kolego”, czyli grzeczność językowa na polskich drogach, [w:] Nowe zjawiska w języku, tekście i komunikacji. III. Kontekst a komunikacja, pod red. I. Matusiak-Kempy i S. Przybyszewskiego, Olsztyn 2011, s. 254-266.
Apetyczna dynia, Pachnąca maciejka, Szept lasu, czyli jak postrzegają barwy kreatorzy chrematonimów nazywających farby ścienne, [w:] Język, estetyka, sztuka, pod red. D. Jastrzębskiej- Golonki i A. Rypel , Bydgoszcz 2014, s. 115-126.
MY – ONI – OBCY w języku użytkowników CB-radia, [w:] Globalizacja a przemiany języków słowiańskich, Bydgoszcz 2016, s. 218-232.
Chrematonimia Jasnej Góry i jej uwarunkowania kulturowe, [w:] Onomastyka — neohumanistyka — nauki społeczne, pod red. U. Bijak, H. Górny, M. Magdy-Czekaj, Kraków 2018, s. 183-200.
Naukowiec kontestator, czyli strategie autoprezentacyjne zastosowane przez Andrzeja Bańkowskiego w Etymologicznym słowniku języka polskiego, [w:] Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach masowych, t. IV, pod red. A. Kalisz, E. Tyc, Katowice 2018, s. 151-163.
Formy pozyskiwania odbiorcy w pismach popularnonaukowych Joachima Lelewela, [w:] Kultura komunikacji w dydaktyce, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski, Poznań 2020, s. 87-102, ss. 268; Wydawnictwo Nauka i Innowacje, ISBN: 978-83-6, język polski, język polski.

redakcja naukowa:

Język, teatr, literatura IV, pod red. V. Jaros, A. Wypych-Gawrońskiej, przy współpracy K. Karpińskiej i P. Rykały, Częstochowa 2007.
Region w kulturze, pod red. V. Jaros i B. Łukarskiej, Częstochowa 2017.
Przeszłość w języku zamknięta. In memoriam Andreae Bańkowski, pod red. U. Wójcik i V. Jaros, przy udziale I. Kuśnierek i P. Piaseckiej, Częstochowa 2018.

Dodatkowe informacje:

Mąż, dwóch synów. Lubi wycieczki rowerowe i piesze.

Data dodania: 19 marca 2025