dr hab. Maciej Trąbski, prof. UJD

dr hab. Maciej Trąbski, prof. UJD

Stanowisko: profesor uczelni

Funkcja: Przewodniczący Rady Dyscypliny Naukowej Historia

e-mail: m.trabski@ujd.edu.pl

ORCID: 0000-0003-4699-7697

Biogram

Urodzony w 1974 r. w Częstochowie. W 2001 r. ukończył studia magisterskie na kierunku historia, na Wydziale Filologiczno-Historycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie (obecnie Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie), na podstawie pracy pt. II ukraińska brygada kawalerii narodowej 1789–1794, napisanej pod kierunkiem prof. zw. dr hab. Bartłomieja Szyndlera. Od 2002 r. zatrudniony w Wyższej Szkole Pedagogicznej/Akademii im. Jana Długosza/Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza/Uniwersytecie Jana Długosza w Częstochowie, kolejno jako asystent, adiunkt i profesor uczelni. W 2007 r. obronił pracę doktorską pt. Kawaleria Królestwa Polskiego 1814/15–1830, w 2014 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego w oparciu o rozprawę pt. Armia wielkiego księcia Konstantego. Wyszkolenie i dyscyplina Wojska Polskiego w latach 1815–1830, a rok później stanowisko profesora uczelni. W latach 2016–2020 zastępca dyrektora Instytutu Historii ds. naukowych, a od 2024 r. przewodniczący Rady Dyscypliny Naukowej Historia.

Zainteresowania badawcze

Historia nowożytna Polski, ze szczególnym uwzględnieniem lat 1764–1864

Historia nowożytna powszechna, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Hiszpanii i Portugalii, a także Szkocji

Historia wojen i wojskowości epoki nowożytnej, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii związanych z organizacją oddziałów i dyscypliną wojskową oraz fortyfikacji i artylerii

Dzieje Częstochowy i regionu częstochowskiego w epoce nowożytnej

Wykształcenie

2001, magister historii, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie

2007, doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie historia, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

2014, doktor habilitowany nauk humanistycznych w dyscyplinie historia, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

Publikacje

1. Monografie:

- Kawaleria Królestwa Polskiego 1815–1830, wyd. DiG, Warszawa 2011.

- Pułki przedniej straży wojska koronnego w latach 1768–1794, wyd. Intforteditions, Zabrze 2012.

- Armia wielkiego księcia Konstantego. Wyszkolenie i dyscyplina Wojska Polskiego w latach 1815–1830, wyd. Napoleon V, Oświęcim 2013.

- Budżet Wojska Polskiego z czasów powstania listopadowego, wyd. UJD, Częstochowa 2020 (współautor: Karolina Studnicka-Mariańczyk).

2. Prace pod redakcją:

- Księstwo Warszawskie w historii i tradycji napoleońskiej (1807–2007), red. K. Bucholc-Srogosz, M. Trąbski, wyd. AJD, Częstochowa 2008.

- Powstanie styczniowe w regionie częstochowskim i w województwie kaliskim, red. M. Trąbski, N. Morawiec, R. W. Szwed, Częstochowa 2014.

- Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, red. M. Trąbski, wyd. Napoleon V, Oświęcim 2016.

- Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. II, red. M. Trąbski, wyd. UJD, Częstochowa 2018.

- Koronacje wizerunku Matki Bożej na przestrzeni dziejów, red. E. Dziewońska-Chudy, M. Trąbski, wyd. Ośrodek Wydawniczo-Poligraficzny SIM, Częstochowa–Warszawa 2018.

- Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. III, red. M. Trąbski, wyd. UJD, Częstochowa 2020.

- Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. IV, red. M. Trąbski, wyd. UJD, Częstochowa 2022.

3. Rozdziały w monografiach (wybór):

- Kawaleria autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w epoce stanisławowskiej. Lata 1775–1794, [w:] Do szarży, marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii, t. 2, pod red. A. Smolińskiego, Toruń 2012, s. 93–262.

- Dyscyplina w armii Królestwa Polskiego w latach 1815–1830. Mity a rzeczywistość, [w:] Mity historyczno-polityczne – wyobrażenia zbiorowe – polityka historyczna. Studia i materiały, t. III, red. E. Ponczek, A. Sepkowski, M. Rekść, Toruń 2013, s. 173–189.

- Działalność Rady Miejskiej Częstochowy w latach 1861–1862, w świetle listu do Aleksandra hr. Wielopolskiego, [w:] Powstanie styczniowe w regionie częstochowskim i w województwie kaliskim, red. M. Trąbski, N. Morawiec, R.W. Szwed, Częstochowa 2014, s. 13–26.

- Dyscyplina w oddziałach Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego, [w:] Na szlakach powstania listopadowego, red. N. Kasparek, A. Szmyt, Olsztyn 2014, s. 27–65.

- Od Grochowa do Ostrołęki. 2. Korpus Jazdy w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1831 r., [w:] Do szarży, marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii, t. 6, red. A. Smoliński, Toruń 2015, s. 107–237.

- Artyleria wojska koronnego w pierwszym etapie powstania kościuszkowskiego (bitwy pod Racławicami i Szczekocinami), [w:] Wśród dymu i ognia. Studia i materiały do dziejów artylerii polskiej i obcej, t. 2, red. A. Smoliński, Oświęcim 2016, ISBN: 978-83-654-9509-9, s. 36–86.

- Artyleria twierdzy jasnogórskiej w epoce saskiej i stanisławowskiej (1702-1793), [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, red. M. Trąbski, Oświęcim 2016, s. 97–132.

- Przejęcie twierdzy Biała Cerkiew przez wojsko koronne w 1713 r., [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, red. M. Trąbski, Oświęcim 2016, s. 364–400.

- Bitwa pod Racławicami – sukces na miarę legendy, [w:] Wokół początków powstania kościuszkowskiego i bitwy pod Racławicami. W setną rocznicę „Obchodu Kościuszkowskiego” w Sosnowcu w 1917 roku, red. D. Nawrot, Sosnowiec 2017, s. 43–58.

- Bolesław Rozwadowski – wspomnienia z powstania styczniowego, [w:] Powstanie styczniowe w pamięci zbiorowej, red. A. Kawalec, J. Kuzicki, Rzeszów 2017, s. 215–248.

- Teoria i praktyka wojny partyzanckiej w czasie konfederacji barskiej. Wybrane przykłady, [w:] Konfederacja Barska 1768-1772, red. A. Danilczyk, Wojskowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2018, s. 23–56.

- Twierdza Częstochowska w latach Sejmu Czteroletniego i rządów targowiczan (1788–1793), [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. II, red. M. Trąbski, Częstochowa 2018, s. 259-283.

- Obowiązki komendanta twierdzy oraz podległych mu oficerów i żołnierzy, według dyspozycji hetmana polnego koronnego Wacława Rzewuskiego, [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. II, red. M. Trąbski, Częstochowa 2018, s. 541-551.

- „Orły napoleońskie za Pirenejami”. Początek Wojny na Półwyspie Iberyjskim w doniesieniach „Gazety Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego”, [w:] Przekaz informacji na wojnie i o wojnie. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej, Seria: Homo Militans, t. VIII, red. A. Niewiński, Oświęcim 2019, s. 177–197.

- Fortyfikacje na terenie Florydy jako część systemu zabezpieczającego wschodnie wybrzeże Wicekrólestwa Nowej Hiszpanii w I połowie XVIII w., [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. III, red. M. Trąbski, Częstochowa 2020, s. 287–349.

- Jak żołnierza obywatelem miłym i pożytecznym uczynić – propozycja zmiany zasad naboru do oddziałów autoramentu cudzoziemskiego autorstwa generała artylerii koronnej Alojzego Fryderyka Brühla, [w:] Sub Vexillis. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu urodzin i pracy naukowej prof. Jana Ptaka, red. A. Niewiński, Oświęcim 2022, s. 295–314.

- Wojna forteczna na Wyżynach Szkockich w czasie „Wielkiej Rebelii” (1745–1746), [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. IV, red. M. Trąbski, Częstochowa 2022, s. 215–248.

- Jan Bakałowicz „O atakowaniu i bronieniu fortec” – polskie źródło do dziejów osiemnastowiecznej myśli wojskowej z zakresu wojny fortecznej, [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, t. IV, red. M. Trąbski, Częstochowa 2022, s. 411–431.

- Rok 1813 – ostatnie oblężenie Jasnej Góry, [w:] Co nam obca przemoc wzięła, szablą odbierzemy… Twierdza jasnogórska i region częstochowski w dobie powstań narodowych XIX wieku, red. P. Gorzałka, Częstochowa 2023, s. 113–136.

- Huzarzy Hieronima Floriana księcia Radziwiłła, [w:] Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii, t. 11, red. A. Smoliński, Toruń 2024, s. 127–246.

- Na straży dóbr magnackich i bezpieczeństwa publicznego – prywatne siły zbrojne na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w połowie XVIII wieku, [w:] Colloquia Braniciana – Studia Braniciana, t. II, red. A. Danilczyk I W. F. Wilczewski, Białystok 2024, s. 24–57.

4. Artykuły (wybór):

- Rozkazy i wspomnienia generała Dominika Dziewanowskiego – źródła do historii wojny 1812 roku, [w:] Rok 1812. Studia z dziejów polityczno-militarnych, red. M. Baczkowski, K. Kuras, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczna”, z. 1, 140/2013, s. 97–112.

- Wybuch Wielkiej Wojny na łamach „Gońca Częstochowskiego”, „Częstochowskie Teki Historyczne”, t. 5: 2015, s. 103–129.

- Zagrożenie buntem chłopskim w południowo-wschodnich województwach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1788–1789, „Orientalia Christiana Cracoviensia”, t. 7: 2015, s. 91–116.

- Kazimierz Pułaski – epigon staropolskiej sztuki wojennej, „Prace naukowe AJD w Częstochowie. Zeszyty Historyczne”, t. 15: 2016, s. 107–131.

- Bitwa pod Szczekocinami (6 czerwca 1794) z punktu widzenia sztuki wojennej z drugiej połowy XVIII wieku, „Czasy Nowożytne” , t. 29:  2016, s. 59–85.

- Dwa źródła do planów modernizacji twierdzy częstochowskiej w czasach Księstwa Warszawskiego, „Studia z Dziejów Wojskowości”, t. 7: 2018, s. 359-376 (współautor Marcin Baranowski).

- Oblężenie i kapitulacja Twierdzy Kokenhauzen (2–7 X 1700), „Zapiski Historyczne”, t. LXXXIII, z. 3: 2018, s. 59-82.

- Esprit de corps kawalerii Królestwa Polskiego (1815–1831), „Rocznik Filozoficzny Ignatianum”, t. 26, nr 1: 2020, s. 83–97.

- Prusacy podchodzą pod Wawel – plany obrony Krakowa z wiosny 1793 roku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 148, z. 3 (2021), s. 487–514.

- Twierdze na straży lojalności. Brytyjskie fortyfikacje na terenie północnej Szkocji w pierwszej połowie XVIII w., „Studia Historica Gedanensia”, t. XII (2021), s. 177–209.

- Powstanie listopadowe w świetle wspomnień Erazma Rozwadowskiego, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 4/2021, s. 81–110.

- Das polnische Heer und der Bayerische Erbfolgekrieg, „Slezský sborník. Acta Silesiaca”,  R. CXIX / 2021, Číslo 1, s. 28–51.

- Jak ks. Marcin Lubomirski rabunkiem pod Częstochową się bawił – w świetle zeznań złożonych przez uczestników wydarzeń, „Textus et Studia”, nr 3/31 (2022), s. 113–144.

- Niedokończona twierdza – plan Christiana Dahlkego z 1746 r. dotyczący ufortyfikowania klasztoru OO. Dominikanów na Górze Różańcowej w Podkamieniu, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, t. 69: 2024, nr 2, s. 125–151.

Inne działania badawczo-dydaktyczne

- wiceprezes Oddziału Częstochowskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego

- członek Komisji Historii Wojen i Wojskowości, Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie

- członek Stowarzyszenia Historyków Wojskowości