O Instytucie Historii

Instytut Historii utworzony został w 1990 r. i początkowo składał się z pięciu zakładów: Historii Starożytnej i Średniowiecznej, Historii Nowożytnej, Historii Najnowszej, Historii i Teorii Kultury oraz Filozofii. Wraz z rozwojem zakresu badań naukowych jego struktura się rozwijała i ostatecznie 25 lat później składał się z sześciu zakładów: Historii Starożytnej i Średniowiecznej, Historii Nowożytnej, Historii XIX Wieku, Historii XX Wieku, Metodologii i Historii Historiografii oraz Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki.

W ramach reformy strukturalnej polskich uniwersytetów w Uniwersytecie Jana Długosza w Częstochowie zlikwidowany został wewnętrzny podział jednostek funkcjonujących w ramach wydziałów. Nie wpłynęło to jednak na profil prowadzonych badań naukowych w Instytucie Historii, który nadal jest wielotorowy i obejmuje zróżnicowaną problematykę.
Badania dotyczą: 

• wybranych problemów historii politycznej, militarnej, gospodarczej i społecznej, począwszy od starożytności po czasy współczesne, 
• archeometalurgii i archeometrii, 
• bronioznawstwa historycznego, 
• źródłoznawstwa średniowiecznego i hagiografii, 
• historii mentalności
• szeroko rozumianej symboliki kultury średniowiecznej, 
• antropologii kultury szlacheckiej
• historii medycyny i farmacji epoki nowożytnej, 
• historii mniejszości narodowych, 
• historii Kościoła katolickiego i prawosławnego, 
• antropologii wiedzy
• historiografii Europy Środkowej i Wschodniej. 

Ponadto obok dziejów Polski, w tym tzw. małej ojczyzny – Częstochowy i jej okolic, a także powszechnych, np. Republiki Rzymskiej w czasach starożytnych, osiemnastowiecznej Francji czy Śląska Austriackiego w czasach nowożytnych, w ostatnich latach prowadzone są studia nad dziejami państw Półwyspu Iberyjskiego i Ameryki Łacińskiej.

Efekty badań prowadzonych przez pracowników Instytutu Historii są prezentowane na konferencjach naukowych w kraju i za granicą, a ich wymiernym odzwierciedleniem jest stale powiększająca się lista publikacji – monografii książkowych, studiów monograficznych w pracach zbiorowych i artykułów w wysoko punktowanych czasopismach naukowych.