Zaproszenie na konferencję
"Filozofować po polsku. Źródłowość języka - uniwersalizm zagadnień"

Data dodania: 07-05-2018

Instytut Filozofii, Wydział Filologiczno-Historyczny, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie; 42-202 Częstochowa, ul. Armii Krajowej 36a, tel. 34-361-39-46

Zaproszenie na konferencję 

„Filozofować po polsku. Źródłowość języka - uniwersalizm zagadnień"

8 maja 2018 r. (wtorek), Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

Zapowiadana konferencja jest drugim spotkaniem, którego temat wyznacza szerokie ramy projektu naukowego, skupiającego pracowników Instytutu Filozofii w Akademii im. Jana Długosza. Podobnie jak przed rokiem, wysiłki uczestników mają dotyczyć wyrażania filozoficznych treści w języku polskim. Chodzi więc tutaj zarówno o twórczość oryginalną, jak i przekłady z innych języków, nowożytnych oraz klasycznych. Poziom czysto językowy stanowić będzie właściwe tło dla przedstawienia trudności, związanych z przekazywaniem istotnych treści filozoficznych w spotkaniu różnych kultur. Język - tak, jak w założeniach towarzyszących konferencji zeszłorocznej - zostanie tutaj potraktowany jako najdoskonalszy przejaw oraz wyróżnik polskiej kultury.

Współczesne złożone relacje międzykulturowe mają swój wyraz także w filozofii i jej języku. Mimo postępującej globalizacji procesów cywilizacyjnych i kultury, mających swoje odbicie w sferze komunikacji językowej, w tendencji do uniwersalizacji języka, wiele doświadczeń kulturowych osadzonych w lokalnym doświadczeniu może mieć znaczenie uniwersalne. Filozofia otwarta na wiodące od wieków trendy uniwersalizacyjne może utracić zdolność do interpretacji tego, co istotne w narodowym horyzoncie kulturowego dziedzictwa i doświadczenia, jeżeli jej zainteresowania i język oderwą się od lokalnego podłoża kulturowego i języka. Funkcją filozofii jest służyć narodowej wspólnocie zarówno przez zrozumiałe przyswajanie treści uniwersalnych, jak i wyrażanie w języku ojczystym tych treści, które z perspektywy partykularnego doświadczenia mogą zarazem wyrażać opisywać, wyjaśniać i projektować naszą tożsamość pośród innych.

Maurycy Mochnacki (1803-1834) napisał: „Wiek nasz jest wiekiem największych teoretyków" („O duchu i źródłach poezji w Polszcze", w: Rozprawy literackie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 2004, s.4), postulując oparcie rzetelnej krytyki literackiej na podstawach filozoficznych: „Gałąź nauk metafizycznych obejmująca teorią piękności, jej wzory i prawidła, krytyka rozsądna, nie skrzętnemu wytykaniu skaz w tworach imaginacji i natchnień, lecz sprawiedliwemu wymiarowi ich wartości poświęcona, nie były dotąd znane w Polszcze" (tamże, s.5). Mochnacki, będąc wybitnym zwolennikiem nowych wówczas, romantycznych prądów, zachęcał do nadania literaturze „cechy narodowej", która miałaby wynikać „z charakteru, zwyczajów i podań ojczystych", ponieważ: „Jej żywotne części złożone z tylu różnorodnych pierwiastków, ile się znajduje narodów, które przez naukowe, towarzyskie i polityczne powinowactwo swój wpływ pamiętnym na naszej ziemi uczyniły, stały się zbyt słabą rękojmią jej trwałości i powodzenia na przyszłość" (tamże). Istotnym oparciem dla nowych prądów literackich miała się stać filozofia, a jako przykład oryginalnej myśli filozoficznej Mochnacki stawiał ówczesne Niemcy.

Filozofia jest szczególnym oraz wyjątkowym przedmiotem, a raczej bezcennym depozytem, który bywa przekazywany, ale równocześnie przetwarzany i dostosowywany do potrzeb tych, na język których bywa przekładana. Rzetelny wysiłek związany z przekładami równocześnie rozwija i ubogaca język, rozwija kulturę. Wpływając na to, co partykularne, nigdy nie niszczy źródłowości języka - wręcz przeciwnie - zachowanie jej jest warunkiem koniecznym przyjęcia i zrozumienia tego, co ma wymiar i walor uniwersalny.

Tegoroczna sesja ma dostarczyć analiz i refleksji dotyczących tego iście dialektycznego napięcia pomiędzy partykularyzmem polskiej kultury i szczególnymi właściwościami polskiego języka, będącego jej wyrazem oraz tym, co z natury swojej, stanowiąc problem filozoficzny, ma wymiar uniwersalny. Jej wybrane referaty będą opublikowane w „Ruchu Filozoficznym", w zeszycie poświęconym filozofii polskiej.

Komitet Organizacyjny:

dr hab. Wiesława Sajdek, prof. AJD
dr hab. Ryszard Wiśniewski, prof. AJD
dr hab. Maciej Woźniczka, prof. AJD